سال ها پیش در کنگره سال جهانی بزرگداشت مولانا که به مناسبت هشتصدمین سال تولد ایشان در تهران برگزار شد در بروشور کنفرانس که برنامه سخنرانی پانل ها درج شده بود یکی از اساتید بنام و کهنه کار آن زمان ادبیات فارسی، عنوان «سخنی در باب مولانا» یا چیزی شبیه به این را برای سخنرانی خود برگزیده بود. با توجه به عناوین پژوهشی و دقیقی که بسیاری از سخنرانی ها و مقالات پذیرفته شده درکنگره داشت، انتخاب این عنوان نشان می داد که ظاهرا استاد بزرگوار فرصت نکرده اند تا زمان بسته شدن برنامه کنگره موضوع مشخصی برای سخنرانی خود برگزینند، یا اصولا چنین قصدی ندارند و به دنبال ارایه یک سخنرانی علمی و پژوهشی به معنای معمول نیستند.کنجکاوی ما در آن زمان برای درک این معنا و استماع سخنان ایشان-که اگرچه جذاب و شیرین بود- اما بیشتر حاوی تاملات و احساسات شخصی ایشان نسبت به مولانا بود و ماهیت پژوهشی یا لااقل موضوع – محوری نداشت.
مطالعه کتاب «سیاست و زیبایی شناسی» که حاصل گفت وگوی پیتر انگلمان با ژاک رانسیر و ترجمه اشکان صالحی است برای من که به اقتضای یک فعالیت علمی به دنبال اثری با رویکرد بین رشته ای در حوزه زیبایی شناسی بودم و عنوان این کتاب را در راستای هدف خود مفید می دانستم تقریبا تداعی گر همان سخنرانی بود و شاید عنوان «سخنی در باب سیاست» یا «سخنی در باب کمونیسم» برای آن مناسب تر می نمود. پیتر انگلمان که یک سوی این گفت وگو است متولد ۱۹۴۷ در برلین شرقی و فارغ التحصیل دکترای فلسفه در سال ۱۹۷۹ است و علاوه بر تدریس فلسفه در دانشگاه های آلمان، اتریش و امریکا بیشتر به عنوان موسس و مدیر انتشارات پاساژن و نویسنده و ویراستار علمی و دبیر آثار فلسفی و نیز مترجم و معرف آثار بسیاری از فلاسفه متاخر فرانسوی به جامعه آلمانی زبان شناخته می شود. ژاک رانسیر فیلسوف فرانسوی طرف دیگر این گفت وگو است که اتفاقا بخش اصلی محتوای کتاب به انعکاس آرای فلسفی و سیاسی او اختصاص یافته است. او متولد ۱۹۴۰ در الجزایر، استاد فلسفه در مدرسه دانش آموختگان اروپا و استاد بازنشسته فلسفه در دانشگاه پاریس است. کتاب حاوی دوگفت وگو بین این دو و پس گفتاری از پیتر انگلمان است که با هدف «عرضه کمکی قابل فهم به درک اندیشه رانسیر» انجام شده است. مترجم کتاب نیز در مقدمه خود پس از معرفی مختصری از این دو به تشریح دو واژه پرکاربرد و در عین حال پرچالش این اثر یعنی «بازنمایی» و «زیبایی شناسی» پرداخته است. به زعم وی بازنمایی با کاربردی بیشتر در حوزه هنر و ادبیات دارای منطق یکسانی با نمایندگی در سیاست است و به یک معنا به کار رفته است. درگفت وگوی اول، رانسیر ضمن معرفی خود و سیر تکاملی و تکوینی مطالعاتش پیرامون مارکس متقدم و متاخر و آشنایی و همکاری اش با لوئیس آلتوسر تبیین انتقادی خود از دموکراسی را با تاکید بر مفهوم توانایی ارایه می دهد. سپس به ایده اش در حوزه زیبایی شناسی ورود می کند و با طرح مورد گتی نجار، استنباط های زیبایی شناسانه خود از حوزه سیاست را به ویژه در باب رهایی کارگران تشریح می کند. پایان بخش مصاحبه اول، بحث در مورد کمونیسم و کارکرد هنرمندان در این عرصه است. در ابتدای گفت وگوی دوم، انگلمان هدف از گفت وگوی اول را ارایه «طرحی کلی از سیر تحول رانسیر، روشن کردن چند مفهوم مهم در تفکر انتقادی او و دیدگاه جاری اش درباره سیاست و زیبایی شناسی» عنوان و این بخش را با بحث در باب امر حسی و «تقسیم بندی حسی» آغاز می کند. ادامه این گفت وگو به طرح دیدگاه های رانسیر در باب سیاست به طور عام اختصاص می یابد و رانسیر اصل «پلیس» را که مربوط به تخصیص جایگاه ها مبتنی بر قابلیت هاست، مطرح می کند و تعریضی به دیدگاه افلاطون(انگاره سیاستمدار به عنوان شبان) وارد می کند و بر این اساس فعالیت سیاسی را مقاومت بی نام و نشان ها و بی سهم ها در مقابل نابرابری ناملموس تلقی می نماید. ادامه این بخش نیز به طرح سایر دیدگاه های رانسیر در باب سیاست، دموکراسی، حال و آینده کمونیسم، مورد چین، بهار عربی و مواردی از این دست اختصاص یافته است. در بخش پایانی نیز پیتر انگلمان در پس گفتاری که به نحوی هم جمع بندی مباحث کتاب است و هم معرفی بیشتری از رانسیر، آرا و افکار او و جایگاه او در اندیشه سیاسی معاصر، دلیل پرداختن به این آرا در این کتاب را تشریح می کند. او پسامدرنیسم و واسازی را دو مکتب فلسفی رهایی بخش در نیم قرن اخیر خوانده و وجه اشتراک این دو را نقد آنها بر مارکسیسم می داند و نقش رانسیر را در تبیین و تحلیل این رهیافت های رهایی بخش برجسته می انگارد که در کنار بدیو و نانسی با درجاتی مختلف تلاش می کنند با بازتعریف حوزه عمل سیاسی، امکانات جدیدی برای این سیاست رهایی بخش فراهم آورند. به هر روی محتوای اثر غنی اما تا حدی دچار پراکنده گویی است و بیشتر برای نشر در یک فصلنامه تخصصی مناسب است تا یک کتاب و از انسجام و پیوستگی لازم به عنوان یک کتاب آن هم با موضوعی مشخص و لایه سومی برخوردار نیست. مترجم اثر نیز تلاش خود را برای ارایه یک متن پیراسته و خوشخوان انجام داده که در مواردی چند- احتمالا به دلیل تخصصی بودن و دشواری متن اصلی- متن از روانی لازم برخوردار نیست. فارغ از اینها این اثر را که چاپ اول آن در سال ۱۳۹۹ در ۱۰۱ صفحه و به همت نشر نی به بازار نشر عرضه شده با توجه به حجم و محتوایش برای دانشجویان و اساتید و علاقه مندان علم سیاست و فلسفه سیاسی معاصر مفید می دانم و پیشنهاد می کنم.